مطالعه مؤثر، یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت تحصیلی و حرفه‌ای است. انتخاب بهترین زمان برای مطالعه می‌تواند نقش کلیدی در افزایش تمرکز، بهبود حافظه و ارتقاء سطح یادگیری ایفا کند اما سؤال اینجاست که بهترین زمان مطالعه چه موقعی است؟
حقیقت این است که هر فردی ریتم زندگی و سبک یادگیری مختص به خود را دارد و یک پاسخ واحد برای این سؤال وجود ندارد. برخی افراد در صبح‌ها انرژی بیشتری دارند و برخی دیگر در شب به بیشترین سطح تمرکز می‌رسند. شناخت و استفاده از این زمان‌ها می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد و باعث شود زمان کمتری را صرف مطالعه کنید اما نتیجه‌ای بهتری بگیرید.
در مقاله پیشرفت تحصیلی، به 9 نکته موثر در این فرآیند اشاره مختصری کردیم که یکی از این نکات، یافتن بهترین زمان مطالعه بود. در این مقاله قصد داریم به طور کامل به بررسی 5 نکته کلیدی برای یافتن بهترین زمان مطالعه بپردازیم.
این نکات می‌توانند به شما کمک کنند تا برنامه مطالعاتی خود را بهینه کنید و در زمان‌هایی که بیشترین بازده را دارید، درس بخوانید. با آزمایش این روش‌ها، می‌توانید از زمانی که صرف مطالعه می‌کنید بهترین استفاده را ببرید و به نتایج مطلوب دست یابید.
نکته اول: شناخت ریتم طبیعی بدن (ساعت زیستی)
ریتم زیستی یا همان ساعت درونی بدن، نقشی حیاتی در تنظیم سطح انرژی و تمرکز دارد. این ساعت درونی که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله نور طبیعی و عادات روزانه قرار می‌گیرد، می‌تواند زمان‌های اوج انرژی و تمرکز را برای هر فرد مشخص کند. مطالعه در این زمان‌های اوج می‌تواند به شما کمک کند تا با کمترین تلاش، بیشترین یادگیری را داشته باشید.
تحقیقات نشان داده است که بیشتر افراد در ساعات اولیه صبح، حدوداً دو ساعت بعد از بیدار شدن، به بالاترین سطح هوشیاری می‌رسند. این زمان برای مطالعه موضوعات دشوار و یا کارهایی که نیاز به تمرکز بالا دارند، ایده‌آل است. از سوی دیگر، افراد شب‌کار ممکن است در شب‌ها بیشترین تمرکز را داشته باشند.
برای شناخت ساعت زیستی خود، می‌توانید با مشاهده سطح انرژی خود در طول روز شروع کنید. هر فرد ریتم خواب و بیداری متفاوتی دارد و بهترین زمان مطالعه برای شما ممکن است با دیگران متفاوت باشد. با رعایت عادات خواب منظم و مصرف تغذیه مناسب، می‌توانید ساعت زیستی خود را بهبود بخشید و زمان‌های اوج بهره‌وری را بهتر تشخیص دهید.
نکته دوم: آزمایش زمان‌های مختلف در روز
یکی از روش‌های موثر برای پیدا کردن بهترین زمان مطالعه، آزمایش و ارزیابی زمان‌های مختلف در روز است. شاید شنیده باشید که برخی افراد صبح‌ها بهتر یاد می‌گیرند و برخی دیگر شب‌ها بیشترین بازدهی را دارند. اما تا زمانی که خودتان این زمان‌ها را امتحان نکنید، نمی‌توانید بهترین زمان شخصی خود را پیدا کنید.
برای شروع، می‌توانید یک هفته را به آزمایش اختصاص دهید. در این هفته، در زمان‌های مختلفی از روز مطالعه کنید؛ مثلاً یک روز صبح زود، روز دیگر عصر و روز بعد در شب. هر بار که مطالعه می‌کنید، سطح تمرکز، میزان یادگیری و احساس کلی خود را یادداشت کنید. با مرور این یادداشت‌ها، متوجه خواهید شد که در کدام زمان‌ها بهترین عملکرد را داشته‌اید.
همچنین می‌توانید از ابزارهایی مانند اپلیکیشن‌های ردیابی بهره‌وری استفاده کنید تا اطلاعات دقیق‌تری درباره زمان‌های اوج بهره‌وری خود به دست آورید. این ابزارها به شما کمک می‌کنند تا الگوهای دقیق‌تری از رفتار روزانه خود پیدا کنید و برنامه‌ریزی بهتری برای مطالعه داشته باشید.
نکته سوم: جلوگیری از زمان‌های خستگی و خواب‌آلودگی
یکی از مشکلاتی که بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان با آن مواجه هستند، انتخاب زمان‌هایی برای مطالعه است که بدن خسته و یا خواب‌آلود است. مطالعه در این زمان‌ها نه‌تنها باعث کاهش تمرکز و بهره‌وری می‌شود، بلکه می‌تواند باعث ایجاد حس ناامیدی و از دست دادن انگیزه نیز شود.
برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است زمانی که احساس خستگی می‌کنید از مطالعه خودداری کنید. به جای آن، می‌توانید از استراحت کوتاه و خواب‌های کوتاه (power naps) استفاده کنید تا سطح انرژی شما دوباره بالا برود. مصرف آب کافی و خوراکی‌های سبک نیز می‌تواند به شما کمک کند تا از خستگی و خواب‌آلودگی جلوگیری کنید.
همچنین به یاد داشته باشید که فعالیت‌های بدنی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سطح انرژی داشته باشد. ورزش‌های سبک مثل پیاده‌روی یا تمرینات تنفسی می‌توانند قبل از شروع مطالعه سطح تمرکز شما را افزایش دهند و خستگی را کاهش دهند.
نکته چهارم: توجه به زمان‌های اوج تمرکز و بهره‌وری
برخی از افراد زمان‌های مشخصی در روز دارند که در آن به اوج تمرکز و بهره‌وری خود می‌رسند. این زمان‌ها می‌تواند با توجه به عادات روزانه و نوع فعالیت‌های افراد متفاوت باشد. برای مثال، کسانی که به طور منظم ورزش می‌کنند، ممکن است بعد از تمرینات بدنی احساس هوشیاری بیشتری داشته باشند و این زمان برای مطالعه مناسب باشد.
تحقیقات نشان داده است که بیشتر افراد بعد از صرف غذا، به ویژه صبحانه، سطح انرژی بالاتری دارند. بنابراین، اگر در ساعت‌های صبح بعد از خوردن صبحانه احساس تمرکز بیشتری دارید، می‌توانید این زمان را به مطالعه اختصاص دهید. از سوی دیگر، برخی افراد بعد از ظهرها به بهترین عملکرد خود می‌رسند.
برای شناسایی زمان‌های اوج تمرکز خود، می‌توانید از ابزارهایی مانند ژورنال شخصی استفاده کنید. در این ژورنال، ساعت‌های مختلف روز را یادداشت کرده و پس از هر مطالعه، میزان بهره‌وری خود را ارزیابی کنید. با انجام این کار، می‌توانید الگویی از زمان‌های اوج بهره‌وری خود پیدا کنید و از آن به نفع برنامه‌ریزی مطالعاتی خود استفاده کنید.
نکته پنجم: بررسی تأثیر محیط و عوامل خارجی
یکی از نکات مهم دیگر در یافتن بهترین زمان مطالعه، توجه به محیط و عوامل خارجی است. حتی اگر بهترین زمان مطالعه خود را پیدا کنید، اگر محیط مناسبی برای مطالعه نداشته باشید، نمی‌توانید به حداکثر بهره‌وری دست پیدا کنید. نور مناسب، سطح سروصدا و دمای محیط می‌تواند به طور مستقیم بر تمرکز و کیفیت مطالعه شما تأثیر بگذارد.
تحقیقات نشان می‌دهد که نور طبیعی می‌تواند تأثیر مثبتی بر روی تمرکز و سطح انرژی داشته باشد. بنابراین اگر در طول روز بهترین زمان مطالعه شما است، سعی کنید از نور طبیعی استفاده کنید. اگر شب‌ها مطالعه می‌کنید، از نورهای مصنوعی ملایم و بدون چشم‌زدگی استفاده کنید.
همچنین محیط آرام و به دور از حواس‌پرتی برای مطالعه بسیار مهم است. اگر محیطی که در آن مطالعه می‌کنید پر از سروصدا و عوامل مزاحم باشد، ممکن است سطح تمرکز شما به شدت کاهش پیدا کند. استفاده از هدفون‌های حذف نویز و انتخاب مکانی ساکت می‌تواند در بهبود کیفیت مطالعه مؤثر باشد.
نتیجه‌گیری
پیدا کردن بهترین زمان برای مطالعه نیاز به آزمایش و ارزیابی دقیق دارد. هر فرد ممکن است در زمان‌های مختلفی از روز بهره‌وری بالایی داشته باشد و تنها با شناخت دقیق الگوهای شخصی و محیط مناسب میتوان به حداکثر بازدهی دست یافت. با توجه به 5 نکته ذکرشده، می‌توانید برنامه‌ای مناسب و شخصی‌سازی‌شده برای مطالعه خود ایجاد کنید و از هر لحظه‌ای که به یادگیری اختصاص می‌دهید، بهره بیشتری ببرید.
آکادمی رامین نصیری، علاوه بر مباحث مشاوره‌ای، ویدیوهای آموزشی متعدد و متنوعی را در حوزه آموزش ریاضی تهیه کرده است. از جمله این ویدیوها میتوان به پکیج ریاضی ششم اشاره کرد. همچنین می‌توانید پیش نمایشی از این ویدیوهای آموزشی را در پیج اینستاگرام آکادمی ریاضی رامین نصیری مشاهده کنند.
